Son dönemde artan ithalatın yol açtığı ekonomik sorunlar, özellikle tekstil, ayakkabı ve otomotiv sektörlerindeki şirket kapanmaları ve istihdam kaybı gibi etkileri beraberinde getirdi. Bu durum, ekonomi yönetimini yeni tedbirler almak için harekete geçirdi. Kıymetli madenler ithalatına ek mali yükümlülük getirilmesinin yanı sıra benzer adımların otomotiv, tekstil ve ayakkabı gibi sektörler için de atıldığı belirtildi.
Geçtiğimiz yıl, dış ticaret açığı 109 milyar dolarla tarihi rekor seviyeye ulaştı. 2023'ün ilk yarısında ise bu açık, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 18,7 artarak 61 milyar 235 milyon dolara yükseldi. Bu durum, dış ticaretin 99 farklı bölümündeki etkisini de gösterdi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2021 yılında 50 olan dış ticaret açığı veren fasıl sayısı 2022'de 52'ye, bu yılın ilk yarısında ise 53'e çıktı. Tekstil, ayakkabı, kıymetli madenler ve otomotiv gibi pek çok sektördeki artan ithalat, işletme kapanmalarını ve istihdam kaybını tetikleyerek ekonomi yönetimini ithalatı sınırlayıcı politikaları araştırmaya yöneltti. Bu çerçevede, altın ithalatına getirilen yüzde 20 ek mali yükümlülüğün benzer şekilde tekstil ve ayakkabı sektörleri için de planlandığı ifade ediliyor.
Dış ticaretin sınıflandırılmasında, uluslararası ticaretin kuralları ve ilkeleri temel alındığı ve bu yapının 21 bölüm ve 99 farklı fasıldan oluştuğu biliniyor. TÜİK verilerine göre, bu yılın ilk yarısında dış ticaret açığı veren fasıl sayısı 2021'deki 49'dan 53'e yükselmiş durumda. Bu artış, sınırlı gibi görünse de dış ticaret açığındaki artış, özellikle tekstil ve ayakkabı gibi sektörlerde istihdam kaybını artırarak rekor seviyelere ulaştı. 2023 yılının ilk yarısında, 27. fasıl olan mineral yakıtlar, 29 milyar dolarlık dış ticaret açığı ile en fazla etkilenen fasıl oldu. Bu fasıl, 2021'de 42 milyar dolar, 2022 sonunda ise 80 milyar dolar açık vermişti.
Ayakkabı sektörü, 64. fasılda yer alan ve ilk kez açık veren sektörlerden biri oldu. Geçen yıl kasım ayında başlayan dış ticaret fazlasının azalması, 2023 yılında açık verilmesine yol açtı. Kapasite kullanım oranlarının düşmesi nedeniyle, günde 5-10 bin çift ayakkabı üreten büyük üreticilerin kapısına kilit vurduğu belirtiliyor. Sektör temsilcilerine göre, bakanlık ithalatı zorlaştırmak amacıyla ek mali yükümlülükler üzerinde çalışıyor ve ayakkabı sektöründe de gümrük verilerini artırma planları yapılıyor.
2021 yılına kıyasla, 2023'ün ilk yarısında dış ticaret fazlasından açığa dönen fasıl sayısında artış gözlemleniyor. Kıymetli madenler, deri ve saraciye, ham postalar ve sentetik/suni devamsız lifler gibi fasılların dış ticaret fazlasının yerini açığa bıraktığı görülüyor. Bu durum, özellikle 71. fasılda yer alan kıymetli madenlerdeki fazlanın arttığını gösteriyor. 71. fasılda 2021'de 3,8 milyar dolar olan fazla, 2023'ün ilk yarısında 12,7 milyar dolarlık açığa dönmüş durumda. Benzer şekilde, 42. fasıl olan deri ve saraciye de fazladan açığa döndü. 41. fasılda yer alan ham postaların 42 milyon dolarlık fazlası ise 68 milyon dolarlık açığa dönüştü. Aynı şekilde, 55. fasıl olan sentetik ve suni devamsız lifler de fazladan açığa döndü.
Kommentare